Ergens in de tweede helft van de jaren 90 begon ABS op de motor in grotere getale te verschijnen. Zelf reed ik op een Pan European en schreef ik artikelen voor het tijdschrift van de Pan European club genaamd ‘Pan Post’. Toen heb ik ook een artikel geschreven over ABS op de motor (de datum van het artikel weet ik niet exact meer, het was ergens eind jaren 90), mede ondersteund door een interview met Frits Lindeman, aktief als kerninstructeur van de KNMV en een begenadigd motorrijder.

Hier volgt het originele artikel:

ABS op de motor, zin of onzin?

De laatste tijd wordt er erg veel aandacht geschonken aan het gebruik van ABS op motorfietsen. De KNMV is een groot voorvechter van veiligheidsverhogende accessoires, waaronder dus ABS systemen, mede onder aanvoering van Frits Lindeman. Begenadigd motorrijder, voormalig rij-instructeur en kerninstructeur bij de KNMV. Tijd dus voor een goed gesprek met Frits…

“Vorig jaar oktober hebben we een dag georganiseerd op het PVI circuit in Lelystad voor de Nederlandse pers om de ABS systemen te promoten. We hebben van de diverse merken de ABS fietsen naar Lelystad gehaald en een paar niet-ABS fietsen ter vergelijking. Die dag was een groot succes en een aantal journalisten zijn wel overtuigd van het nut van ABS systemen.”

Remmen is voor motorrijders altijd een heikel punt geweest en de ongevalsstatistieken laten toch wel zien dat er een stevig aantal ongelukken zijn waarbij de motorrijder het riant had overleefd als hij of zij ABS had gehad.

Het KLPD heeft een aparte afdeling die onderzoek doet naar ernstige ongelukken en dat wordt ook allemaal gedocumenteerd. Er komt een blad boven water met een aantal verschrikkelijke motorongelukken, fijn om daar op een avond even mee geconfronteerd te worden.

Ongelukken

De eerste foto komt tevoorschijn. “Dit is een typisch niet-ABS ongeluk” zegt Frits. “De motorrijder is hier hard aan komen rijden, schrikt van de auto van rechts, die nota bene stilstaat, en gaat vol in de ankers. De wielen blokkeren, de motor en berijder gaan tegen het asfalt en komen tot stilstand tegen een paal van een verkeersbord. En het leven van de motorrijder kwam hierbij ook tot een einde, terwijl de auto de hele tijd stil bleef staan bij de haaietanden. Had de motorrijder ABS gehad dan was hij nooit gevallen en was er hoogst waarschijnlijk ook niets gebeurd.”

Een aantal andere foto’s passeren ook nog de revue, en wat vooral opvalt is de enorme ravage die aangericht wordt als een motor op snelheid een auto ramt. Door die snelheid zit er zo vreselijk veel kinetische energie in de motor (die uiteindelijk tijdens de botsing toch vrij komt) dat de auto vaak aan de andere kant van de weg beland of zelfs over de kop gaat…

“Toch kunnen motoren heel hard remmen, de banden die tegenwoordig geleverd worden, ook de toerbanden onder een Pan European of BMW bijvoorbeeld, leveren zo vreselijk veel grip, dat houd je niet voor mogelijk.” vervolgt Frits. “De factor die de grootste rol speelt zit tussen de oren van de motorrijder. De ADAC heeft wel eens onderzoek gedaan naar het remgedrag van motorrijders. Daarbij kwam naar voren dat een motorrijder meestal niet harder kan/durft te remmen dan ongeveer 5 m/s2. Dezelfde motorrijder haalt met eenzelfde soort motor met ABS gerust een vertraging die zomaar 2x zo hoog is, puur en alleen omdat hij weet dat er ABS op zit. Op het PVI circuit hebben wij wel eens testen gedaan met een Pan European met DCBS en ABS waarbij we een vertraging haalden van 12 m/s2. En da’s heel hard….”

Wat cijfers over remmen

Om deze cijfers in een ander daglicht te zetten even wat rekenwerk. Iedereen die natuurkunde als vak vroeger op school niet heeft laten vallen kan zich de formules s = v * t en v = a * t nog wel herinneren. Voor het gemak zal ik er even vanuit gaan dat de vertraging constant is (in de praktijk zal de vertraging niet constant zijn, maar toenemen) anders moeten we gaan integraalrekenen, en dat wordt toch wat al te lastig.

Stel je rijdt 50 km/uur in de stad (op je fiets zonder ABS), hetgeen overeenkomt met 13,9 meter per seconde. Met een constante vertraging van 5 m/s2 sta je dus in de 3e seconde stil met een afgelegde afstand van 19 meter (met 1 sec reactie tijd is dit 33 meter). Maar wie rijdt er nu niet eens 70 km/u in de stad, dat kan toch makkelijk denk je dan? Maar even doorrekenen laat zien dat je in een crisissituatie pas na 57 meter stilstaat. En dat met maar 70 km/uur.

Uitgaande van de ABS fiets met een vertraging van 12 m/s2 zijn deze waarden toch iets anders, namelijk 21 meter en 37 meter bij 50 resp. 70 km/uur. En dat zijn toch vele meters die schelen! En kunnen dus het verschil maken tussen op tijd stilstaan of jezelf faliekant te pletter rijden tegen die auto die net geen voorrang geeft.

Ik zal maar niet verder gaan met de snelheid. Maar denk maar eens na, als je 160 km/uur rijdt, dan is dit toch al gauw 44 meter per seconde. En durft u zonder ABS met zo’n snelheid de rem in een keer dicht te knijpen? Nee, dus dan zit u al snel aan een remweg van enkele honderden meters, want het gaat veel harder dan u denkt. Probeer het eens op een leeg stuk weg, en sta versteld wat voor afstand u nodig hebt om tot stilstand te komen!

Beperkende factor.

De vraag die vervolgens aan Frits wordt voorgelegd is wat dan de beperkende factor is bij het remmen.

“De banden zijn de beperkende factor. Iedereen denkt dat het gewicht een beperking is, maar dat is niet zo. Het gewicht telt niet mee. Dit hebben we ook gedemonstreerd door met 3 man op een motor te gaan zitten. Je staat dan op hetzelfde punt stil als wanneer je alleen op diezelfde motor zit.”

En diezelfde grip begint dus opeens voor andere problemen te zorgen. Het afgelopen seizoen is het gebeurd tijdens het oefenen van remmen dat een motorfiets spontaan een “stoppie” ging maken en vervolgens over de kop ging. In dit geval is de wrijving tussen de band en het wegdek zo hoog, en de geometrie van de motorfiets zo sportief, dat het achterwiel van de grond komt.

Maar dit gebeurdt niet alleen met sportfietsen aldus Frits. “Het mooiste is om met zo’n nieuwe BMW met bekrachtigd remsysteem op het rempedaal te kleunen en dan het achterwiel los van de grond te krijgen. Een heel aparte gewaarwording…”

De Toekomst

Wat moeten we nou met ABS op motorfietsen? Het is een vraag en aanbodsituatie. Het aanbod is klein, de kosten zijn hoog. Dientengevolge is de prijs hoog, immers de wet van de grote getallen gaat hier op.

De overheid stimuleert het gebruik van veiligheidsverhogende accessoires door de BPM hierop flink lager te houden. En dat scheelt gewoon harde Euro’s.

Aan de andere kant zouden motorrijders zich ook harder op moeten stellen. En als ze een motorfiets willen hebben, maar ABS is niet leverbaar dan zouden ze misschien wel van de koop af moeten zien om zo de fabrikanten onder druk te zetten. Maar dat zal voorlopig wel een utopie zijn.

In ieder geval is er een Japans motormerk dat gezegd heeft dat ieder jaar een ander model met ABS uitgerust zal worden. En die andere Japanse merken? Tja, die hebben ooit wel een ABS systeem gehad in een grijs verleden, maar kijken nu tegen een achterstand in de ontwikkeling aan van enkele jaren. En dus kan het nog wel even duren voordat een fiets als de Yamaha FJR 1300 met ABS geleverd gaat worden. En da’s toch weer jammer…

En het laatste punt wat met name de zogenaamde sportieve rijders te berde brengen is het gewicht. ABS zou zomaar 5 kg extra op de wegschaal zetten en dat gaat ten koste van het rijgedrag van de motor. Alsof ze allemaal Valentino Rossi heten J.

Misschien moeten die rijders dan maar eens 5 kg afvallen, compenseert meteen mooi het extra gewicht van het ABS.

En dat een goede rijder zonder ABS een mindere rijder met ABS eruit remt?

“De grootste onzin die er is. Met de allereerste systemen van 15 jaar terug (het BMW I systeem) kon dat nog wel, maar het de hedendaagse systemen die 15 keer per seconde regelen en op 19% slip gaan zitten gaat dat gewoon niet meer.” Aldus Frits…